ریسک نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از عمده‌ترین ریسک‌های تاثیر گذار بر جریان مالی فعالیت بنگاههای اقتصادی تلقی می‌گردد. از اینرو اولین گام جهت مدیریت آن، اندازه‌گیری و کمّی‌سازی ریسک است. یکی از چالش‌های اساسی در این حوزه، فقدان سازوکار جامع و یکپارچه‌ در اندازه‌گیری این ریسک و  رتبه‌بندی  بنگاه‌ها بر اساس آن است. در واقع علت اصلی مشکلات مذکور، عدم طراحی به یک سازوکار دقیق و جامع برای ارزیابی کلیه بنگاههای اقتصادی است. لذا در این پژوهش تلاش شده است تا یک سازوکار دقیق، جامع و کاربردی جهت اندازه‌گیری و رتبه‌بندی ریسک نوسانات نرخ ارز با استفاده از روش «ارزش در معرض ریسک» و با بهره‌گیری از فرآیند زنجیره‌ای مارکوف در مدل‌سازی خانواده GARCH  برای شرکت‌های فعال در حوزه نفت و فرآورده‌های نفتیِ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طراحی گردد. این مدل نه تنها قادر است کلیه محدودیتهای سازوکارهای جاری را برطرف نماید، بلکه با توجه به انعطافپذیری بالا، دارای مزایای دیگری از جمله برخورداری از قابلیت تعمیم متناسب با ساختار و ویژگیهای متغیرها است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که قیمت سهام اکثر شرکت‌ها از توزیع GED تبعیت می‌کنند و بصورت نامتقارن از شوک‌های قیمتی تاثیر می‌پذیرند. همچنین استفاده از مدل‌های مارکوف سوئیچینگ، دقت برازش مدل‌ها را بهبود می‌دهد. نتایج رتبه بندی شرکت‌ها نیز نشان می‌دهد که در کوتاه‌مدت به ترتیب شرکت‌ها با نماد پارسان، شیراز و مارون و در بلندمدت شرکت‌ها با نماد شبریز، شپنا و پارسان بیشترین تاثیر را از نوسانات نرخ ارز می‌پذیرند.

طبقه‌بندیJEL : F30, G32, G01